Şebeke Üstü Hizmetlerin Regülasyonu (Over The Top – OTT)

Haberleşme hizmetleri büyük ölçüde klasik altyapılardan internet ortamına taşınmış durumda. Elektronik haberleşme veya geleneksel adıyla telekomünikasyon şebekesinin üstünde ve buna bağlı olarak çalışan uygulamalar kullanılarak şebekenin tüm hizmetleri aynı nitelikte ve kalitede kullanılabilmektedir.

Elektronik haberleşme altyapıları ve bunlarla bağlı hizmetler katı bir izin rejimine tabi. İnternet ortamında haberleşme faaliyetler ise genel olarak bir serbestiyet rejiminden faydalanmaktadır. Lakin, internet ortamındaki hizmetlerin yaygınlaşması, hizmetlerin çeşitlenmesi ve tüketici alışkanlıklarının değişmesiyle birlikte şebekenin üstünde çalışan internet tabanlı haberleşme hizmetleri de regülasyon radarına alınmaya başlamıştır. Bu tür hizmetler genel olarak şebeke üstü hizmetler (over the top services) olarak anılmaktadır.

Türkiye’de de bu konuda hızlı bir hukuki dönüşüm yaşanmaktadır. 2022 yılında 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nda yapılan değişikliklerle şebeke üstü hizmet kavramı ilk defa mevzuatımıza girmiştir.

Peki, şebeke üstü hizmet nedir?

Elektronik Haberleşme Kanunu’nun ‘Tanımlar ve kısaltmalar’ başlıklı 3. maddesinin birinci fıkrasına 7418 sayılı Kanunla eklenen (ççç) bendinde şebekeler üstü hizmet şu şekilde tanımlanmıştır:

“Şebekeler üstü hizmet: İnternet erişimine sahip abone ve kullanıcılara, işletmecilerden veya sağlanan internet hizmetinden bağımsız olarak kamuya açık bir yazılım vasıtası ile sunulan; sesli, yazılı, görsel iletişim kapsamındaki kişiler arası elektronik haberleşme hizmetler“

Aynı şekilde, bu hizmetle bağlantılı şebekeler üstü hizmet sağlayıcı tanımlanmıştır.

Peki, şebekeler üstü hizmet sağlayıcı nedir? Elektronik Haberleşme Kanunu’nun ‘Tanımlar ve kısaltmalar’ başlıklı 3. maddesinin birinci fıkrasına 7418 sayılı Kanunla eklenen (ddd) bendinde şebekeler üstü hizmet sağlayıcı şu şekilde tanımlanmıştır:

“Şebekeler üstü hizmet sağlayıcı: Şebekeler üstü hizmet tanımı kapsamına giren hizmetleri sunan gerçek veya tüzel kişi“

7418 sayılı Kanunla ayrıca Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kurumu’nun (BTK) şebeke üstü hizmetlere ilişkin yetkileri genişletilmiştir.

Elektronik Haberleşme Kanunu’nun 9. maddesine 7418 sayılı Kanunla eklenen on dördüncü fıkra uyarınca, BTK, şebekeler üstü hizmet sunumuna ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmaya, düzenlemelerde öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeksizin veya yetkilendirilmeksizin sunulan şebekeler üstü hizmetlerin sunumunun engellenmesini teminen işletmecilere yükümlülük getirilmesi dâhil her türlü tedbiri almaya yetkili kılınmıştır.

Şebeke üstü hizmet sağlayıcılar, faaliyetlerini Türkiye’de kurdukları anonim şirket ya da limited şirket statüsündeki tam yetkili temsilcileri vasıtası ile BTK’ca yapılacak yetkilendirme çerçevesinde yürütmeleri gerekmektedir.

Şebeke üstü hizmet sağlayıcılar, Elektronik haberleşme Kanunu ve ve BTK’nın görev alanı ile ilgili diğer kanunlarda işletmeciler için belirlenen hak ve yükümlülüklerden, şebekeler üstü hizmet sunumunun niteliğine göre BTK’ca belirlenecek hak ve yükümlülükler açısından işletmeci olarak kabul edilmektedir.

7418 sayılı Kanun, şebeke üstü hizmet tanımını yapmakla yetinmemiş ayrıca getirilen yükümlülüklerin ihlaline yönelik idari para cezaları getirmiştir.

Elektronik Haberleşme Kanunu’nun ‘Kurumun yetkisi ve idarî yaptırımlar’ başlıklı 60. maddesine eklenen on birinci ve on ikinci fıkrayla bu konuda özel yaptırımlar eklenmiştir. Söz konusu değişikliklerle, şebeke üstü hizmetlere ilişkin getirilen yükümlülükleri yerine getirmeyen veya yetkilendirilmeksizin hizmet sunan şebekeler üstü hizmet sağlayıcılara bir milyon Türk lirasından otuz milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilebileceği öngörülmüştür.

Bu kapsamda uygulanan idari para cezasını süresinde ödemeyen ve BTK tarafından yapılacak bildirimden itibaren altı ay içerisinde BTK düzenlemelerinde öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeyen veya yetkilendirilmeksizin hizmet sunan şebekeler üstü hizmet sağlayıcısının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan beşine kadar daraltılmasına veya ilgili uygulama veya internet sitesine erişimin engellenmesine BTK tarafından karar verilebilecektir. Erişim Sağlayıcıları Birliğine uygulanmak üzere gönderilen kararın gereği, erişim sağlayıcılar tarafından yerine getirilmesi zorunludur.