Akademik araştırma ve yazım sürecinde farklı uygulamalara ihtiyaç duyabilmekteyiz. Bu blog yazısında sıklıkla kullandığım uygulamaları, web sitelerini ve bunların temel fonksiyonlarını anlatmaya çalışacağım. Bunlar dışında şüphesiz daha pratik uygulamalar ve web siteleri vardır. Tavsiyeleriniz olursa duymaktan memnuniyet duyarım.

Umarım faydalı olur…

Doç. Dr. Mehmet Bedii Kaya

---

Bilgisayardaki dosyaları nasıl kolayca bulabiliriz?

Bir tez veya makaleye ilişkin araştırma yaparken bilgisayarımıza onlarca dosyayı indiriyoruz. Çoğu zaman bunları gelişi güzel şekilde, herhangi bir sınıflandırma yapmadan kaydediyoruz. Bilgisayarımızdaki dosyaları kolayca nasıl bulabiliriz? Ben bunun için Everything programını kullanıyorum. Program freeware, yani ücretsiz olarak indirilebilir ve kullanılabilir.

Peki programın çalışma mantığı ne? Program arka planda Windows servisi olarak çalışıyor ve tüm dosyaları indeksliyor. Tüm dosya indeksi güncel kaldığı için hızlıca dosyaları bulabiliyorsunuz.

Programın bir diğer avantajı da aynı isimdeki dosyaları bularak mükerrer kayıtları silmeyi kolaylaştırması.

Everything – Ekran Görüntüsü

---

PDF kütüphanesi oluşturmak ve atıf için en pratik uygulama nedir? Referans programlarının avantajları nelerdir?

Araştırma yaparken bir yandan PDF dosyalarımızı sistematik arşivleme ihtiyacı duymaktayız. Özellikle istediğimiz kaynağa hızlıca erişmemiz şart. Bir yandan da bulduğumuz kaynağa pratik şekilde atıf yapmamız gerekir. Bu amaçla çok fazla uygulama kullanılabilir. Ben Endnote programını tercih ediyorum. Bu konuda alternatif çok fazla. Citavi, Mendeley, Zotero da kullanılabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken tek husus, bir uygulamada sebat etmek ve yeknesaklığı sağlamak!

Endnote’ta tüm hukuk kütüphanemi oluşturmuş ve sınıflandırmış durumdayım. Endnote programının Word eklentisi de var. Atıf yaparken, herhangi bir atıf stili ile uğraşmaya gerek olmaksızın doğrudan atıf yapabiliyorum ve kaynakçamı otomatik olarak oluşturabiliyorum. Beni büyük bir yükten kurtarıyor.

Citavi bir tık daha gelişmiş durumda. Kaynak bazlı notları daha detaylı tutulabiliyor ve sınıflandırılabiliyor. Ben 2009’dan beri Endnote kullanıyorum. Artık sistematiğine alıştığım için Endnote kullanmaya devam ediyorum. Birçok üniversite Endnote lisansı sunabiliyor. Freeware olarak tabii ki Zotero çok iyi bir alternatif.

Endnote Ekran Görüntüsü

---

Birden fazla dosya içerisinde nasıl arama yapılabilir?

Aslında yukarıda da belirttiğim programların hepsinin kendi içerisinde PDF-içi arama özelliği bulunmakta. Yine de hepsinin dezvantajları var. Eğer amacımız dosya adında değil dosyanın içerisinde arama yapmaksa başka araçlara ihtiyacımız var.

Bu amaçla kullanılabilecek uygulama çok kısıtlı. Ben SeekFast kullanıyorum. PowerGrep, Copernic Desktop Search da kullanılabilir.

SeekFast ile belirli klasörleri indeksliyorum ve o klasördeki tüm dosyaların içerisindeki dosyaların içerisinde çoklu arama yapabiliyorum. Copernic Desktop Search daha ileri düzey tabii ki. SeekFast’ın avantajı önizleme özelliği.

SeekFast Ekran Görüntüsü

---

Not almak için en pratik uygulama nedir?

Not almak için kullanılabilecek sınırsız uygulama vardır. Ben yine de Microsoft Onenote uygulamasını tercih ediyorum. Evernote, Google Keep, alterantifleri de pratik tabii ki.

OneNote tercihimin sebebi light olması, hızlıca erişilebilmesi. Keza içerisine başka dosyaları da yapıştırmak programı pratik kılıyor. Alt sayfalar oluşturulmasını da seviyorum. Not alırken kullanılabilecek simgeler de çeşitli.

OneNote Ekran Görüntüsü

---

İnternet içeriğini arşivlemek için en pratik yöntem nedir?

Makale veya tez yazarken bir internet kaynağına atıf yapmamız gerekebiliyor. Bazen bir web sitesindeki kaynağa sonraları geri dönmemiz gerekebiliyor. Web içeriği statik değil, sürekli güncellenmekte. Bir web sitesinin bir kopyasının bilgisayarımızda bulunması hayat kurtarıcı olabiliyor.

Web sitesinin offline bir kopyasını oluşturmak için WinHTTrack uygulamasını kullanıyorum. Program freeware. Alternatif olarak Teleport Pro kullanılabilir.

WinHTTrack uygulamasıyla belirli aralıklarda akademik olarak çok ziyaret ettiğim web sitelerinin birer kopyasını bilgisayarımda kolayca kaydedebiliyorum. Bazı kurumların web sitelerini belirli aralıklarla kaydederek içeriklerdeki değişiklikleri kolaylıkla karşılaştırabiliyorum.

* Programı indirirken engelleme hatası alırsanız ‘Farklı Kaydet’ seçeneğini deneyiniz.

WinHTTrack Ekran Görüntüsü

---

Ses kaydı için en pratik yöntem nedir?

Ders notu oluştururken veya ampirik çalışma yaparken ses kaydı almamız gerekebiliyor. Bunun için en pratik uygulama Audacity. Program freeware, ücretsiz indirilebilir.

Audacity Ekran Görüntüsü

---

Eğitim videosu oluşturmak için hangi uygulama kullanılabilir?

Eğitim videosu oluşturmak için kullanılabilecek uygulama çok fazla. Ben freeware OBS Studio programını tercih ediyorum. Luxea programı da gayet iyi bir alternatif.

OBS Studio Ekran Görüntüsü

---

Akademik Araştırma ve Literatür Taraması İçin Web Sitesi Önerileri

Worldcat.org – WorldCat kütüphaneleri indeksleyen bir web sitesi. Literatür taraması yapılırken tercih edilebilir. Bulunan kaynakları doğrudan referans programlarına aktarma özelliği de bulunmakta.

US Library of Congress – Amerikan Kongre Kütüphanesi’nin arşivi çok zengin. Literatür taraması yapılırken temel eserleri belirlemek adına başvurulmasında fayda var.

Google Scholar – Google Scholar internet ortamında indekslenmiş içeriği araştırmak için pratik bir başvuru kaynağı. İnternet ortamındaki kaynaklarda yer alan atıfları bulmak için de pratik bir araç. Dijital görünürlülüğünüzü yönetmek için Google Scholar profilinizi oluşturmanızı öneririm.

DART-Europe E-theses Portal – DART, Avrupa’daki üniversitelerin tez merkezlerine tek bir noktadan erişilebilecek bir portal. Tezlere sağlanan bağlantılar üzerinden doğrudan tezleri indirmek de mümkün.

OATD Open Access Theses and Dissertations – OATD açık erişime sunulmuş tezleri derleyen bir web sitesi. Dünyanın farklı noktalarında yazılmış tezlere erişmek için pratik bir başvuru kaynağı.

NDLTD – NDLTD açık erişim prensibiyle çalışan başka bir tez veri tabanı.

YÖK Ulusal Tez Merkezi – YÖK Ulusal Tez Merkezi veritabanında Türkiye’de yazılmış doktora ve yüksek lisans tezlerine erişim sağlanabilir.

Ulusal Toplu Katalog (TOKAT) – TOKAT, Ulakbim tarafından sunulan bir hizmet. Türkiye’de yayımlanmış eserlere ilişkin literatür taramasında başvurulmasında fayda var.

DergiPark – DergiPark, Türkiye’deki birçok derginin açık erişim politikasıyla indekslendiği ve erişime sunulduğu bir portal. Temel bir başvuru kaynağı!

Digital Commons Network – Digital Commons Network hukuk dahil muhtelif alandaki yayına açık erişim sağlayan bir portal. Kaynaklara doğrudan PDF olarak erişmek mümkün.

Social Science Research Network – SSRN muhtelif çalışmaya açık erişim sağlayan bir portal. Makalelerin veya kitap bölümlerinin son hali nihai yayım öncesi tartışmaları görmek adına SSRN’de de yayımlanabilmekte. Kaynaklara doğrudan PDF olarak erişmek mümkün.

IATE European Union Terminology – IATE, temel Avrupa Birliği terminolojisini anlamak için kullanılabilecek bir referans çalışma.

Curia – Avrupa Birliği Adalet Divanı kararlarını aramak için kullanılabilecek resmi kaynak.

Judicial Network of the EU – Judicial Network of the EU web sitesi muhtelif AB içtihadına ulaşmak için güzel bir başlangıç noktası. Bilhassa AB üye ülkelerinin ulusal içtihatlarına (National case-law) ulaşmak için tavsiye edilir.

JUSTIA – Amerikan Hukuku federal ve eyalet düzenlemelerine erişmek için kullanılabilecek bir portal.

Case Law Access Project – Case.Law Amerikan Hukuku içtihatlarına pratik olarak erişmek için kullanılabilecek bir kaynak.

Oyez – Oyez, Amerikan hukuku araştırmaları için bir başvuru kaynağı. İçtihatlar tam metinleriyle ve duruşma kayıtlarıyla açık erişime sunulmakta. Hem Amerikan hukuku bilgisini artırmak hem de dil becerilerini geliştirmek için kullanılabilir. İngilizce pratik için haftada bir duruşmayı dinlemek güzel bir alışkanlık olacaktır.

Law Insider – Law Insider bir hukuk teknolojileri portalı. Sözleşme hükümlerine ilişkin de epeyce zengin bir arşivi bulunmakta. Sözleşme hukuku alanında çalışanlar için temel bir başvuru kaynağı.

AOPEN – AOPEN, online bir dijital kütüphane. Kaynaklara doğrudan PDF olarak erişmek mümkün.

Web Archive – Web Archive, internete ilişkin ne varsa arşivlendiği bir web sitesi. Sitede bulunan Wayback Machine üzerinden bir web sitesinin eski bir sürümünü de bulmak mümkün. Tarihsel bir araştırmada mutlaka başvurulması gereken bir referans site.

CachedView – CachedView, bir internet içeriğinin önbellekteki halini görmek adına kullanılabilecek pratik bir web sitesi. Bilhassa bir içerik silinmiş ve bulamıyorsanız CachedView’den aynı URL adresini sorgulamakta fayda var.

---

Google Arama İpuçları

Google’da pratik arama ipuçlarıyla araştırma süreciniz koylaşabilir. Çoğunu biliyorsunuzdur. Yine de bilgiyi güncellemek adına ipuçlarını şöyle bir listelemek isterim:

Tırnak içerisinde arama yapmak suretiyle belirli sözcük öbeği aranabilir.

Örnek: “Bilişim ve Teknoloji Hukuku”

Hatırlamadığınız bir kelimeyi * şeklinde belirterek yapıyı bulmaya çalışabilirsiniz. Aşağıdaki arama size başı mehmet sonu kaya olan ve ortasını hatırlamadığınız sonuçları getirecektir.

Örnek: “Mehmet * Kaya”

Bazı kelimeler jenerik olabilir. Arama sonuçlarını rafine hale getirmek için ~ kullanarak bir kelimeye benzer kelimeyi bulabilirsiniz.

Örnek: ~teknoloji

Bazen bir içeriğin başlığında arama yapmak size daha pratik sonuçlara götürebilir. Bunun için arama intitle: seçeneğini kullanabilirsiniz. Aşağıdaki formatı kullanarak başlığında sadece KVKK olan içerikleri listeleyebilirsiniz.

Örnek: intitle:KVKK

Arama sonuçlarında belirli kelimeleri içeren sonuçları – (tire) kullanmak suretiyle filtreleyebiliriz. Aşağıdaki örnekte içerisinde kvkk geçmeyen internet hukuku sonuçlarını listeledik.

Örnek: internet hukuku -kvkk

Web sitelerinin arama motorları genelde kullanışlı olmamakta. Google burada müthiş bir çözüm sunuyor. Google aramalarının sadece belirli siteyle sınırlandırılması mümkün. site:siteadresi formatını kullanarak arama sonuçlarında sadece belirtilen site içerisindeki sonuçları gösterebiliriz.

Örnek: “yer sağlayıcı” site:btk.gov.tr

Bu arama yöntemi özellikle mevzuat.gov.tr’de arama yaparken çok işinize yarayacaktır.

Akademik kaynaklar genellikle PDF dosyalarında yer almakta. Google sonuçlarını sadece belirli bir dosya türüne sınırlayarak daha hızlı sonuca ulaşışabilir. filetype:dosyatürü formatıyla sadece belirli dosya türlerinde arama yapılabilir. (pdf, doc, docx, xls, xlsx vb. gibi formatlar kullanılabilir)

Örnek: “veri sorumlusu” filetype:pdf

Arama yaparken arama sonuçlarında zaman bakımından filtereleme yapılabilir. Son bir aydaki sonuçlar gibi bir seçenekle güncel bir içeriği bulmak kolaylaşmakta.

Resim arama yöntemiyle doğrudan bilgisayardan resim yükleyerek veya internetteki bir içeriği kaynak göstererek, ilgili resmin asıl kaynağı aranabilir. Google Image Search ile bir görüntünün kaynağının bulunması mümkündür.

Tüm bu arama ipuçları bir arada kullanılabilir. Bir web sitesinde arama yaparak (site:) belirli sonuçları hariç tutarak (- işaretiyle) sadece belirli dosyalarda arama yapılabilir (filetype:pdf gibi).

Yukarıdaki örnekte Mevzuat.gov.tr sitesi içerisinde başlığında internet geçen ve içeriğinde bilişim kelimesi geçen ancak 5651 kelimesi geçmeyen sonuçları listelemekteyiz.

---

Umarım faydalı olmuştur. Katkılarınızı beklerim…

15 Ocak 2024 – v.10