Avrupa Birliği Dijital On Yıl İçin Dijital Hak ve İlkeler Deklarasyonu

Doç. Dr. Mehmet Bedii Kaya

Dijital On Yıl İçin Dijital Hak ve İlkeler Deklarasyonu (Declaration on Digital Rights and Principles for the Digital Decade) veya genel adıyla Avrupa Dijital Haklar ve İlkeler Bildirgesi, 23 Ocak 2023 tarihli Avrupa Birliği Resmî Gazetesinde yayımlanmıştır.[1] Deklarasyon, Avrupa Birliği’nin dijital dönüşüme ilişkin güncel politikasını ve vizyonunu ortaya koymaktadır. Bir yandan da Avrupa Birliği’nin bugüne kadarki dijital dönüşüme ilişkin ilke ve haklarını bir araya getirmektedir.

Deklarasyon neden önemlidir? Avrupa Birliği, bu Deklarasyonu uluslararası kuruluşlar ve üçüncü ülkelerle olan ticari ilişkileri dahil her türlü ilişkilerinde gözeteceğini deklare etmiştir. Birlik, bu ilkelerin yaygınlaştırılması ve bu Deklarasyonda yer alan dijital ilke ve hakların Birlik dışında da dijital dönüşüme ilişkin gözetilen temel unsurlar olmasını önemsemektedir.

Deklarasyon, bir yumuşak hukuk kuralı (soft law) niteliğindedir. Bu tür yumuşak hukuk kuralları zamanla klasik hukuk kurallarının oluşumuna destek olmaktadır. Ayrıca, klasik hukuk kurallarında yumuşak hukuk kurallarına yapılan çapraz atıflarla Deklarasyon gibi metinlere sui generis bir güç de kazandırılabilmektedir. Bu tür atipik atıfların örnekleri çoktur.

Deklarasyon, haklar bildirgesi gibi kaleme alınmıştır. Bir yandan dijital temel hakların altı çizilirken bir yandan da bu hakların nasıl uygulanabileceğine ve korunacağına dair somut taahhütler verilmektedir.

Deklarasyonda yer alan temel başlıklar şunlardır:

– Dijital dönüşümün merkezine insanı yerleştirmek

– Dayanışma ve kapsayıcılık

– Bağlanabilirlik

– Dijital eğitim, öğretim ve beceriler

– Adil ve hakkaniyetli çalışma koşulları

– Online dijital kamu hizmetleri

– Tercih özgürlüğü

– Algoritmalar ve yapay zekâ sistemleriyle etkileşimler

– Adil bir dijital ortam

– Dijital kamusal alana katılım

– Güvenlik, emniyet ve güçlendirme

– Korumalı, güvenli ve emniyetli bir dijital ortam

– Mahremiyet ve veri üzerinde bireysel kontrol

– Dijital ortamda çocukların ve gençlerin korunması ve güçlendirilmesi

– Sürdürülebilirlik

Deklarasyonun resmi olmayan tercümesi müteakipte yer almaktadır. Faydalı olmasını dilerim…

---

 

RESMİ OLMAYAN TÜRKÇE TERCÜME

AB DİJİTAL ON YIL İÇİN DİJİTAL HAK VE İLKELER DEKLARASYONU

Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon müteakipteki müşterek Dijital Çağ İçin Dijital Haklar ve İlkeler Deklarasyonunu resmi olarak ilan eder.

Başlangıç

(1) Avrupa Birliği (AB), Avrupa Birliği Antlaşması’nın 2. maddesinde belirtildiği üzere, insan onuru, özgürlük, demokrasi, eşitlik, hukukun üstünlüğü ve azınlıklara mensup kişilerin hakları da dahil olmak üzere insan haklarına saygı üzerine kurulu olan ‘değerler birliği’dir. Keza Avrupa Birliği, Avrupa Birliği Temel Haklar Şartında belirtildiği üzere insanlık onuru, özgürlük, eşitlik ve dayanışma gibi bölünmez evrensel değerler üzerine inşa edilmiştir. Temel Haklar Şartı, bilhassa Üye Devletler için ortak olan ve uluslararası yükümlülüklerden kaynaklanan hakları yeniden tasdik eder.

(2) Dijital dönüşüm insanların hayatlarını her yönden etkiler. Dijital dönüşüm, daha iyi bir hayat kalitesi, ekonomik büyüme ve sürdürülebilirlik için önemli fırsatlar sağlar.

(3) Dijital dönüşüm demokratik değerlerimiz, ekonomilerimiz ve bireyler için ayrıca zorluklar sunar. Dijital dönüşümün hızlanmasıyla birlikte, Avrupa Birliği için online düzlemde uygulanan değerlerinin ve temel haklarının dijital ortamda nasıl uygulanacağını ayrıntılı olarak açıklama zamanı gelmiştir. Dijital dönüşüm, hakların gerilemesine yol açmamalıdır. Çevrimdışı düzlemde hukuka aykırı olan online düzlemde de hukuka aykırıdır. Bu Deklarasyon temel kamusal hizmetlerine çevrimdışı erişim gibi ‘çevrimdışı politikalara’ halel getirmemektedir.

(4) Parlamento, Avrupa Birliği’nin dijital dönüşüme yönelik yaklaşımına rehberlik edecek etik ilkelerin oluşturulması için ve bilhassa veri koruma, mahremiyet hakkı, ayrımcılık yapmama, cinsiyet eşitliği gibi temel haklar ile tüketicilerin korunması, teknolojik ve ağ tarafsızlığı, güvenilirlik ve kapsayıcılık gibi ilkelere tam uyumu sağlayabilmek için muhtelif çağrılarda bulunmuştur. Parlamento ayrıca dijital ortamdaki kullanıcı haklarının yanı sıra işçi hakları ve bağlantı kesme hakkının daha güçlü bir şekilde korunması çağrısında da bulunmuştur.[1]

(5) ‘Tallinn e-Devlet Deklarasyonu’ ve ‘Dijital Toplum ve Değer Temelli Dijital Devlete İlişkin Berlin Deklarasyonu’ gibi önceki girişimleri temel alan Üye Devletler, ‘Lizbon Deklarasyonu – Bir Amacı Olan Dijital Demokrasi’ aracılığıyla, merkezinde Dijital Tek pazarın yer aldığı dijital ekosistemin insani boyutunu güçlendiren bir dijital dönüşüm modeli çağırısında bulunmuştur. Üye Devletler, teknolojinin iklim eylemi ve çevrenin korunması ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olmasını sağlayan bir dijital dönüşüm modeli çağrısında bulunmuştur.

(6) Avrupa Birliği’nin dijital dönüşüm vizyonu insanları merkeze koymakta, bireyleri güçlendirmekte ve yenilikçi girişimleri teşvik etmektedir. ‘Dijital On Yıl Politika Programı 2030’ dört esas noktaya (dijital beceriler, dijital altyapılar, işletmelerin ve kamu hizmetlerinin dijitalleşmesi) dayanan somut dijital hedefler ortaya koymaktadır. Avrupa Birliği’nin toplumlarımızı ve ekonomimizi dijital dönüştürmesinin yolu, bilhassa açık bir şekilde dijital egemenlik, temel haklara saygı, hukukun üstünlüğü ve demokrasi, kapsayıcılık, erişilebilirlik, eşitlik, sürdürülebilirlik, dayanıklılık, güvenlik, yaşam kalitesinin artırılması, hizmetlerin mevcudiyeti, herkesin haklarına ve isteklerine saygı gösterilmesini kapsamaktadır. Bu dijital dönüşüm, Avrupa Birliği’nde dinamik, kaynakları verimli kullanan ve adil bir ekonomi ve topluma katkıda bulunmalıdır.

(7) Bu Deklarasyon ortak politik niyet ve taahhütleri ortaya koymakta ve dijital dönüşüm bağlamında en ilgili temel hakları hatırlatmaktadır. Deklarasyon, politika yapıcılara dijital dönüşüm vizyonlarını yansıtırken rehberlik etmelidir: insanları dijital dönüşümün merkezine koymak; bağlanabilirlik, dijital eğitim, öğretim ve beceriler, adil ve hakkaniyetli çalışma koşulları ile dijital kamu hizmetlerine online erişim yoluyla dayanışma ve kapsayıcılığı desteklemek; algoritmalar ve yapay zeka sistemleriyle etkileşimlerde ve adil bir dijital ortamda tercihte bulunabilme özgürlüğünün önemini yeniden belirtmek; dijital kamusal alana katılımı teşvik etmek; dijital ortamda, bilhassa da çocuklar ve gençler için, mahremiyeti ve veriler üzerinde bireysel kontrolü sağlarken emniyet, güvenlik ve güçlendirmeyi artırmak; sürdürülebilirliği teşvik etmek. Bu Deklarasyonun çeşitli bölümleri bütüncül bir referans çerçevesi oluşturmalı ve tek başına okunmamalıdır.

(8) Bu Deklarasyon işletmeler ve ilgili diğer aktörler için yeni teknolojiler geliştirirken ve uygularken bir referans noktası olarak hizmet etmelidir. Araştırma ve inovasyonun teşvik edilmesi bu açıdan önem arz etmektedir. KOBİ’lere ve yeni kurulan girişimlere özel önem verilmelidir.

(9) Dijital toplumun ve ekonominin demokratik işleyişi, hukukun üstünlüğüne, etkin hukuk yollarına ve kanunların uygulanmasına tam saygı göstererek daha da güçlendirilmelidir. Bu Deklarasyon, diğer hakların kullanımıyla uzlaştırmak amacıyla hakların kullanımına getirilen yasal sınırlamalara veya kamu yararına yönelik gerekli ve ölçülü kısıtlamalara halel getirmemektedir.

(10) Bu Deklarasyon, başta Avrupa Birliği Antlaşması, Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma, Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı olmak üzere birincil AB hukuku üzerine ve aynı zamanda ikincil Avrupa Birliği hukuku ile Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın içtihatları üzerine inşa edilmiştir. Deklarasyon, ayrıca Avrupa Sosyal Haklar Sütunu’nu temel alır ve tamamlar. Deklarasyon, beyan edici niteliktedir ve bu nedenle, hukuki kuralların içeriğine ve uygulanmasına halel getirmez.

(11) Avrupa Birliği, diğer uluslararası kuruluşlar ve üçüncü ülkelerle olan ilişkilerinde, bu hak ve ilkeleri ticari ilişkilerinde yansıtmak da dahil olmak üzere, bu Deklarasyonu desteklemeli ve bu ilkelerin uluslararası ortaklarını, tüm dünyada insanları ve evrensel insan haklarını merkeze koyan bir dijital dönüşüme doğru yönlendirmesini sağlamalıdır. Deklarasyon, özellikle Sürdürülebilir Kalkınma için Gündem 2030’ın gerçekleştirilmesi gibi uluslararası kuruluşlar bağlamındaki faaliyetler ve İnternet yönetişimine yönelik çok paydaşlı yaklaşım için bir referans teşkil etmelidir.

(12) Deklarasyonun desteklenmesi ve uygulanması, Avrupa Birliği’nin ve Üye Devletlerinin kendi yetkinlikleri dahilinde ve Avrupa Birliği hukukuna tam uyum içinde ortak politik taahhüt ve sorumluluğundadır. Komisyon, Parlamento ve Konsey’e düzenli olarak kaydedilen ilerleme hakkında rapor verecektir. Üye Devletler ve Komisyon, ‘Dijital On Yıl İçin Politika Programı 2030’a ilişkin Karar’da belirtilen genel hedeflere ulaşmak amacıyla işbirliği yaparken bu Deklarasyonda ortaya konulan dijital ilke ve hakları dikkate almalıdır.

Dijital On Yıl İçin Dijital Hak ve İlkeler Deklarasyonu

Biz, dijital dönüşüm için insanı merkeze koyan, Avrupa değerleri ve Avrupa temel hakları üzerine inşa edilmiş, evrensel insan haklarını yeniden teyit eden, tüm bireylere, işletmelere ve bir bütün olarak topluma fayda sağlayan Avrupa yöntemini teşvik etmeyi amaçlıyoruz.

Bu nedenle beyan ederiz ki:

BÖLÜM I

Dijital dönüşümün merkezine insanı yerleştirmek

1. Avrupa Birliği’ndeki dijital dönüşümün merkezinde insanlar yer alır. Teknoloji, Avrupa Birliği’nde yaşayan tüm insanlara hizmet etmeli, fayda sağlamalı ve tam bir güvenlik ve temel haklarına saygı içerisinde isteklerinin peşinden gidebilmeleri için onları güçlendirmelidir.

a) Herkese fayda sağlayan ve Avrupa Birliği’nde yaşayan tüm insanların yaşamlarını iyileştiren bir dijital dönüşüm için demokratik çerçeveyi güçlendirmeyi;

b) Avrupa Birliği’nin değerlerine ve bireylerin Avrupa Birliği hukuku tarafından tanınan haklarına çevrimdışı olduğu kadar online ortamda da saygı gösterilmesini sağlamak için gerekli tedbirleri almayı;

c) Dijital ortamda kamu ve özel sektördeki dahil tüm aktörlerin sorumlu ve özenli hareket etmesini teşvik etmeyi ve bunu sağlamayı;

d) Uluslararası ilişkilerimizde de bu dijital dönüşüm vizyonunu aktif bir şekilde teşvik etmeyi;

taahhüt ederiz.

BÖLÜM II

Dayanışma ve kapsayıcılık

2. Teknoloji insanları bölmek için değil, birleştirmek için kullanılmalıdır. Dijital dönüşüm, Avrupa Birliği’nde adil ve kapsayıcı bir toplum ve ekonomiye katkıda bulunmalıdır.

a) Teknolojik çözümlerin tasarım, geliştirme, dağıtım ve kullanımının temel hakları gözetmesini, bu hakların kullanılması ile dayanışma ve kapsayıcılığı teşvik etmesini sağlamayı;

b) Kimseyi geride bırakmayan bir dijital dönüşüm. Dijital dönüşüm herkese fayda sağlamalı, cinsiyet dengesini sağlamalı ve özellikle yaşlıları, kırsal alanda yaşayanları, engellileri veya marjinalleştirilmiş, savunmasız veya haklarından mahrum bırakılmış kişileri ve onlar adına hareket edenleri kapsamalıdır. Ayrıca kültürel ve dilsel çeşitliliği de teşvik etmelidir;

c) Avrupa Birliği’nde yaşayan tüm insanların yararına olacak şekilde dijital dönüşümden faydalanan tüm piyasa aktörlerinin sorumluluklarını üstlenmeleri ve kamu malları, hizmetleri ve altyapılarının maliyetlerine adil ve ölçülü bir katkı yapmaları için uygun çerçevelerin geliştirilmesini;

taahhüt ederiz.

Bağlanabilirlik

3. Avrupa Birliği’nin her yerinden herkes, uygun fiyatlı ve yüksek hızlı dijital bağlantıya erişebilmelidir.

a) Düşük gelirli olanlar da dâhil olmak üzere, Avrupa Birliği’nin neresinde olursa olsun herkesin İnternet erişimi de olan yüksek kaliteli bir bağlantıya sahip olmasını sağlamayı;

b) İçeriğin, hizmetlerin ve uygulamaların haksız yere engellenmediği veya kalitesinin düşürülmediği tarafsız ve açık bir İnterneti korumayı ve teşvik etmeyi;

taahhüt ederiz.

Dijital eğitim, öğretim ve beceriler

4. Herkes eğitim, öğretim ve yaşam boyu öğrenme hakkına sahiptir ve herkes tüm temel ve ileri düzey dijital becerileri edinebilmelidir.

a) Dijital cinsiyet uçurumunun kapatılması da dahil olmak üzere yüksek kaliteli dijital eğitim ve öğretimi teşvik etmeyi;

b) Tüm öğrencilerin ve öğretmenlerin ekonomide, toplumda ve demokratik süreçlerde aktif rol alabilmeleri için medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme de dahil olmak üzere gerekli dijital becerileri ve yeterlilikleri edinmelerine ve paylaşmalarına olanak tanıyan çabaları desteklemeyi;

c) Tüm eğitim ve öğretim kurumlarının dijital bağlantı, altyapı ve araçlarla donatılmasına yönelik çabalarını teşvik etmeyi ve desteklemeyi;

d) Herkese beceri kazandırma ve yeniden beceri kazandırma yoluyla işlerin dijitalleşmesinin getirdiği değişikliklere uyum sağlama imkânı vermeyi;

taahhüt ederiz.

Adil ve hakkaniyetli çalışma koşulları

5. Herkes, istihdam statüsü, şekli veya süresi ne olursa olsun, fiziksel iş yerinde olduğu gibi dijital iş ortamında da adil, hakkaniyetli, sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarına ve uygun korumaya sahip olma hakkına sahiptir.

6. Sendikalar ve işveren örgütleri dijital dönüşümde, bilhassa da işyerinde dijital araçların kullanımı da dahil olmak üzere adil ve hakkaniyetli çalışma koşullarının belirlenmesinde önemli roller oynamaktadır.

a) Herkesin dijital ortamda iş-yaşam dengesi için bağlantıyı kesebilmesini ve güvencelerden yararlanabilmesini sağlamayı;

b) Çalışma ortamında dijital araçların çalışanların fiziksel ve ruhsal sağlığını hiçbir şekilde riske atmamasını sağlamayı;

c) Dijital ortamda çalışanların mahremiyet hakkı, örgütlenme hakkı, toplu pazarlık ve eylem hakkı ile yasadışı ve haksız gözetime karşı korunma dahil olmak üzere temel haklarına saygı gösterilmesini sağlamayı;

d) İşyerinde yapay zeka kullanımının şeffaf olmasını ve risk temelli bir yaklaşım izlemesini ve güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamının sürdürülmesi için ilgili önleme tedbirlerinin alınmasını sağlamayı;

e) Özellikle çalışanları etkileyen önemli kararlarda insan gözetiminin garanti altına alınmasını ve çalışanların yapay zeka sistemleriyle etkileşime girdikleri konusunda genel olarak bilgilendirilmelerinin sağlanmasını;

taahhüt ederiz.

Online dijital kamu hizmetleri

7. Herkesin Avrupa Birliği’ndeki temel kamu hizmetlerine online erişimi olmalıdır. Dijital kamu hizmetlerine erişirken ve bunları kullanırken hiç kimseden gereğinden fazla veri talep edilmemelidir.

a) Avrupa Birliği’nde yaşayan insanlara, çok çeşitli online hizmetlere erişim sağlayan erişilebilir, ihtiyari, güvenli ve güvenilir bir dijital kimlik kullanma imkânı sunulmasını sağlamayı;

b) Geniş çapta erişilebilirliği ve kamu sektörü bilgilerinin yeniden kullanımını sağlamayı;

c) Başta elektronik sağlık kayıtlarına erişim olmak üzere dijital sağlık ve bakım hizmetleri de dâhil olmak üzere, insanların ihtiyaçlarını etkin bir şekilde karşılamak üzere tasarlanmış dijital kamu hizmetlerine Avrupa Birliği genelinde kesintisiz, güvenli ve birlikte çalışabilir erişimin kolaylaştırılmasını ve desteklenmesini;

taahhüt ederiz.

BÖLÜM III

Tercih özgürlüğü

Algoritmalar ve yapay zeka sistemleriyle etkileşimler

8. Yapay zeka, nihai olarak insanlığın refahını artırmak için insanlara bir araç olarak hizmet etmelidir.

9. Herkes, dijital ortamda kendi bilinçli tercihlerini yapmak da dahil olmak üzere algoritmik ve yapay zeka sistemlerinin avantajlarından yararlanma yetkisine sahip olmalı ve aynı zamanda kişiler sağlıklarına, güvenliklerine ve temel haklarına yönelik risk ve zararlara karşı korunmalıdır.

a) Avrupa Birliği değerleriyle uyumlu şekilde, geliştirilmeleri, uygulanmaları ve kullanımları boyunca insan merkezli, güvenilir ve etik yapay zekâ sistemlerinin teşvik edilmesini;

b) Algoritmaların ve yapay zekanın kullanımı konusunda yeterli düzeyde şeffaflığın sağlanmasını ve insanların bunları kullanmaları bağlamında güçlendirilmelerini ve bunlarla etkileşime girerken bilgilendirilmesinin temin edilmesini;

c) Algoritmik sistemlerin ayrımcılığı önlemek için uygun veri kümelerine dayanmalarını ve insanların güvenliğini ve temel haklarını etkileyen tüm sonuçların insan tarafından denetlenmesinin mümkün kılınmasının sağlanmasını;

d) Yapay zeka gibi teknolojilerin insanların sağlık, eğitim, istihdam ve özel hayatları gibi alanlarda tercihlerini etkisiz hale getirmek için kullanılmamasının sağlanmasını;

e) Yapay zeka ve dijital sistemlerin her zaman güvenli olmasını ve temel haklara tam saygı gösterilerek kullanılmasını sağlamak için güvenilir standartların teşvik edilmesi de dahil olmak üzere güvencelerin alınmasını ve uygun adımların atılmasının sağlanmasını;

f) Yapay zeka araştırmalarının en yüksek etik standartlara ve ilgili Avrupa Birliği hukukuna uygun olmasını sağlamak üzere tedbirler alınmasını;

taahhüt ederiz.

Adil bir dijital ortam

10. Herkes, objektif, şeffaf, kolay erişilebilir ve güvenilir bilgilere dayanarak hangi online hizmetleri kullanacağını etkin ve özgür bir şekilde seçebilmelidir.

11. Herkes, dijital ortamda adil bir şekilde rekabet etme ve yenilik yapma imkanına sahip olmalıdır. Bu durum KOBİ’ler de dahil olmak üzere işletmelere fayda sağlamalıdır.

a) Adil rekabete dayalı, temel hakların korunduğu, Dijital Tek Pazarda kullanıcı haklarının ve tüketicilerin korunmasının sağlandığı ve platformların, özellikle de büyük oyuncuların ve geçit bekçilerinin sorumluluklarının iyi tanımlandığı güvenli ve emniyetli bir dijital ortamın sağlanmasını;

b) Teknolojiye olan güvenin yanı sıra tüketicilerin özerk ve bilinçli seçimler yapma kabiliyetini daha da güçlendirmenin bir yolu olarak birlikte çalışabilirliğin, şeffaflığın, açık teknolojilerin ve standartların teşvik edilmesini;

taahhüt ederiz.

BÖLÜM IV

Dijital kamusal alana katılım

12. Herkes, güvenilir, çeşitli ve çok dilli bir dijital ortama erişim sahibi olmalıdır. Farklı türdeki içeriklere erişim, çoğulcu bir kamusal tartışmaya ve ayrımcı olmayan bir şekilde demokrasiye etkin katılıma katkıda bulunur.

13. Herkes, dijital ortamda ifade ve bilgi özgürlüğünün yanı sıra toplanma ve örgütlenme özgürlüğü haklarına sahiptir.

14. Herkes, kullandığı medya hizmetlerinin kime ait olduğu veya kim tarafından kontrol edildiği bilgisine erişebilmelidir.

15. Online platformlar, özellikle de çok büyük online platformlar, online ortamda özgür demokratik tartışmayı desteklemelidir. Hizmetlerinin kamuoyunu ve söylemi şekillendirmedeki rolleri göz önüne alındığında, çok büyük online platformlar, yanlış bilgilendirme ve dezenformasyon girişimleri da dahil olmak üzere, hizmetlerinin işleyişinden ve kullanımından kaynaklanan riskleri azaltmalı ve ifade özgürlüğünü korumalıdır.

a) Başta ifade ve bilgi edinme özgürlüğü olmak üzere, medya özgürlüğü ve çoğulculuk da dahil olmak üzere tüm temel hakları online ortamda korumaya devam etmeyi;

b) İnsanların dahlini ve demokratik katılımı teşvik etmek için dijital teknolojilerin geliştirilmesini ve en iyi şekilde kullanılmasını desteklemeyi;

c) İfade ve bilgi edinme özgürlüğü de dahil olmak üzere temel haklara tam saygı çerçevesinde ve herhangi bir genel izleme yükümlülüğü veya sansür oluşturmaksızın her türlü yasadışı içerikle mücadele etmek için ölçülü tedbirler almayı;

d) İnsanların dezenformasyon ve bilgi manipülasyonu ile taciz ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet dahil olmak üzere diğer zararlı içerik türlerine karşı korunduğu bir dijital ortam yaratılmasını;

e) Avrupa Birliği’ndeki kültürel ve dilsel çeşitliliği yansıtan dijital içeriğe etkin erişimin desteklenmesini;

f) Bireylerin özgürce ve belirli seçimler yapabilmeleri için güçlendirilmesi ve özellikle hedefli reklamcılık yoluyla zafiyetlerinin ve önyargılarının istismarının sınırlandırılmasını;

taahhüt ederiz.

BÖLÜM V

Güvenlik, emniyet ve güçlendirme

Korumalı, güvenli ve emniyetli bir dijital ortam

16. Herkes, tasarımı gereği güvenli, emniyetli ve mahremiyet-korumalı dijital teknolojilere, ürünlere ve hizmetlere erişebilmeli ve bu sayede işlenen bilgilerin yüksek düzeyde gizliliği, bütünlüğü, kullanılabilirliği ve doğruluğu sağlanmalıdır.

a) Ürünlerin izlenebilirliğini teşvik etmeyi ve Dijital Tek Pazarda yalnızca güvenli ve Avrupa Birliği mevzuatına uygun ürünlerin sunulmasını sağlamak için ilave önlemler almayı;

b) Veri ihlalleri ve kimlik hırsızlığı veya manipülasyonu dahil olmak üzere siber güvenlik risklerine ve siber suçlara karşı insanların, işletmelerin ve kamu kurumlarının çıkarlarını korumayı. Buna, tek pazara sunulan bağlantılı ürünler için siber güvenlik gereklilikleri de dâhildir;

c) Avrupa Birliği içerisinde, online güvenliği ve dijital ortamın bütünlüğünü zayıflatmaya çalışan ya da dijital yollarla şiddet ve nefreti teşvik edenlere karşı koymayı ve bu tür kişileri eylemlerinden dolayı sorumlu tutmayı;

taahhüt ederiz.

Mahremiyet ve veri üzerinde bireysel kontrol

17. Herkes, mahremiyet ve kişisel verilerinin korunması hakkına sahiptir. Bu son hak, bireylerin kişisel verilerinin nasıl kullanıldığını ve kimlerle paylaşıldığını kontrol etmesini de içerir.

18. Herkes, haberleşme ve elektronik cihazlarındaki bilgilerin gizliliği hakkına sahiptir ve hukuka aykırı online gözetim, hukuka aykırı yaygın izleme veya dinleme tedbirlerine maruz bırakılmama hakkına sahiptir.

19. Herkes, kendi dijital mirasını belirleyebilmeli ve ölümünden sonra kişisel hesaplarına ve kendisini ilgilendiren bilgilere ne olacağına karar verebilmelidir.

a) Avrupa Birliği veri koruma kuralları ve ilgili Avrupa Birliği hukuku doğrultusunda herkesin kendi kişisel ve kişisel olmayan verileri üzerinde etkin bir kontrole sahip olmasını sağlamayı;

b) Taşınabilirlik hakları doğrultusunda bireylerin kişisel ve kişisel olmayan verilerini farklı dijital hizmetler arasında kolayca taşıyabilmelerini etkin bir şekilde sağlamayı;

c) Haberleşmeleri yetkisiz üçüncü taraf erişimine karşı etkin bir şekilde bireyleri korumayı;

d) Hukuka aykırı kimlik tespitinin yanı sıra işlem kayıtlarının hukuka aykırı şekilde tutulmasını yasaklamayı;

taahhüt ederiz.

Dijital ortamda çocukların ve gençlerin korunması ve güçlendirilmesi

20. Çocuklar ve gençler, güvenli ve bilinçli seçimler yapabilmeleri ve dijital ortamda yaratıcılıklarını ifade edebilmeleri için güçlendirilmelidir.

21. Yaşa uygun materyaller ve hizmetler, çocukların ve gençlerin dijital ortamdaki deneyimlerini, refahlarını ve katılımlarını geliştirmelidir.

22. Çocukların ve gençlerin dijital teknolojiler aracılığıyla işlenen veya bu teknolojiler aracılığıyla kolaylaştırılan tüm suçlardan korunma haklarına özel önem verilmelidir.

a) Tüm çocuklara ve gençlere dijital ortamda aktif, güvenli bir şekilde gezinmek ve bilinçli seçimler yapmak için medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme de dahil olmak üzere gerekli beceri ve yeterlilikleri edinme fırsatları sağlamak;

b) Yaşa uygun ve güvenli bir dijital ortamda çocuklar ve gençler için olumlu deneyimlerin teşvik edilmesini;

c) Tüm çocukları ve gençleri zararlı ve yasadışı içerik, sömürü, manipülasyon ve istismara karşı korumayı ve dijital alanın suç işlemek veya suçları kolaylaştırmak için kullanılmasını önlemeyi;

d) Tüm çocukları ve gençleri, özellikle ticari amaçlı başta olmak üzere, yasa dışı izleme, profil çıkarma ve hedeflemeye karşı korumayı;

e) Çocukların ve gençlerin kendilerini ilgilendiren dijital politikaların geliştirilmesine dahil etmeyi;

taahhüt ederiz.

BÖLÜM VI

Sürdürülebilirlik

23. Dijital ürünler ve hizmetler, çevreye önemli ölçüde zarar vermekten kaçınmak ve döngüsel bir ekonomiyi teşvik etmek için çevre ve toplum üzerindeki olumsuz etkilerini azaltacak ve erken eskimeyi önleyecek şekilde tasarlanmalı, üretilmeli, kullanılmalı, onarılmalı, geri dönüştürülmeli ve imha edilmelidir.

24. Herkes, dijital ürün ve hizmetlerin çevresel etkileri ve enerji tüketimleri, onarılabilirlikleri ve kullanım ömürleri hakkında doğru, anlaşılması kolay bilgilere erişebilmeli ve böylece bilinçli tercihler yapabilmelidir.

a) Olumsuz çevresel ve sosyal etkileri asgari düzeyde olan sürdürülebilir dijital teknolojilerin geliştirilmesini ve kullanılmasını desteklemeyi;

b) Sürdürülebilir tüketici tercihlerini ve iş modellerini teşvik etmeyi ve zorla çalıştırma ile mücadele de dahil olmak üzere dijital ürün ve hizmetlerin küresel değer zincirleri boyunca sürdürülebilir ve sorumlu kurumsal davranışları teşvik etmeyi;

c) Yeşil geçişi hızlandırmak amacıyla çevre ve iklim üzerinde olumlu etkisi olan yenilikçi dijital teknolojilerin geliştirilmesini, yaygınlaştırılmasını ve aktif kullanımını teşvik etmeyi;

d) Dijital ürün ve hizmetler için sürdürülebilirlik standartlarının ve etiketlerini teşvik etmeyi,

taahhüt ederiz.

Referanslar

[1] Declaration on Digital Rights and Principles for the Digital Decade, OJ C 23, 23.01.2023, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=uriserv:OJ.C_.2023.023.01.0001.01.ENG